COLA Turka

70'li yillarda iki petrol sokunun ardindan ve zamanin merkez bankasi baskanlarinin yanlis para politikalari sonucunda ABD'de enflasyon firladi. Ta ki Paul Volcker gelip masaya yumrugunu indirene kadar. Volcker, FED faizlerini %20'ye cikararak enflasyonu denize doktu...

Hikaye boyle bilinir, anlatilir, okullarda ogretilir. Ben de Volcker'in agzindan dinlemesem inanicam yukaridaki versiyonuna. Volcker enflasyonun firlamasinin asil nedenin COLA (cost of living adjustment) oldugunu anlatti bir konferansda. Enflasyon ciktikca zamanin guclu isci sendikalari hayat standardi ayarlamasi talep ediyorladi. Yani maas zamlari. Bu talepler aynen sendikalasmamis calisana da yansitildigindan ucret-fiyat artisi spirali cikti ortaya. Bu zinciri direkt faiz arttirimi kirmadi. %20 Fed faizi, ABD ekonomisini durgunluga itip issizligi %10 seviyelerine cikararak kirildi. Herkes sorumsuz para politikalarinin o yillardaki enflasyonu korukledgini soyler ama hic kimse bilmez ki enflasyonist 70'li yillarda para arzi dezenflasyonist 80'li yillara gore cok daha yavas buyuyordu. En buyuk sorumlu COLA idi.

Son gunlerde ulkemizde artan enflasyon ve yuksek emekli maasi zamlari aklima bu hikayeyi getirdi. Acaba bir COLA durumu olabilir mi?

Kriz suresince hem sunu savundum. Madem toplam talep bu kadar daraliyor, Merkez Bankasi neden enflasyonu dusurmek icin biraz daha caba sarfetmiyor.  Neden enflasyonda %0-%3 araligi hedeflenmiyor diye. Bu krizden en azindan bir azferle cikmis olacaktik. Bence buyuk bir firsat kacirildi. Tekrar artisa gecen enflasyon da bunu net bir sekile gosteriyor.

Ancak ciddi ve surdurulebilir bir politik yatirim yapilmiyorsa bu  issizlikle maas-fiyat artisi spirali biraz zor. Olmamali. Oyle bir egilim cikarsa tek hedefi enflasyonla savas olan merkez bankasinin mudahele etmesi gerekir. Para politikasi enflasyonla mucadelede tek arac gorunuyor. Lakin izlenen mali politikalar dolayli vergilerle yapildigi icin onlar da sorunun bir parcasi oluyor, cozumun degil.

Bu sartlarda enflasyon sahlanirsa gercekten COLA Turka olur.