Piyasa ve Ekonomik Strateji

“Bu rallide sabirli olmamiz gerekli” yazdigim gunden bu yana hisse senetleri kayda deger bir cikis yasadi.

Gecen hafta televizyonda bu yukselis ne kadar devam eder diye yine soruldu. Herkes "bu tirmanis ayi piyasasinda bir ralli" dedigii surece daha yolumuz var diye cevap vermistim. Bunun nedeni de boyle dusunen yetirimcilarin ya temkinli alislar yapacagini ya da tamamen piyasanin disinda kalacagini dusundugumdendi. Nitekim ben de “hep temkinli alim yapalim, bunun ayi piyasasinda bir cikis oldugunu unutmayalim” diye yazip soyluyordum.

Sanirim son gunlerde cikisin hizlanmasindaki en buyuk etken piyasanin disinda kalanlarla temkinli alis yapanlarin hisse senetlerine iyiden iyiye girmeleriydi. Yani ters kol kesme (capitulation). Aslinda cikis sadece hisse senedi piyasasinda yasanmiyor. Gelisen ulke bonolarinda ve CDS’lerde ciddi spread daralmalari gozluyoruz. Yani top yekun bir risk alma istah artisi var.

Yatirimciya bu guveni getiren en buyuk faktor suphesiz son cikan ekonomik ve banka kar rakamlari. Aslinda rakamlarin olumlu olmalarindan cok analistlerce olumlu yorumlanmalari piyasalari yukseltiyor. Asiri kotumserlikdan iyiserlige dogru salinim oldu. Bu olumlu algilamalar son gunlerde sikca duydugumuz “filizlenme” (green shoots) yani guzel gunlerin yakin oldugu beklentilerine gundeme getirdi.

Yine televizyon programinda bu ralliyi irdelerken onemli nedenlerden biri olarak ekonomik dususun 2008’in dorduncu ceyregindeki kadar sert ve kalici olmayacaginin fiyatlandigini belirttim. Ozellikle de gelisen ulkelerin gelismis ulke hisselerine gore goreceli dususu biraz abartiliydi. IMF’nin elinin guclenmesi ve bunu neticesinde Dogu Avrupa riskinin nispeten azalmasi sonucunda bu goreceli dusus tersine cevrilmis oldu. Sonucta hem global buyumenin buyuk kismi basta Cin olmak uzere bu grup ulkelerinden geliyor olmasi hem de banka sistemlerinin cok daha guclu olmasi bu kotu performansin yanlis oldugu sinyalini veriyordu. Simdi bu duzeltmenin ciddi bir kismi yapilmis oldu.

Filizlenme konseptine donersek benim gorusum gercek bir ekonomik kalkinmanin cok daha uzun zaman alicagi yonunde. Bu arada kalkinamayi da tanimlayalim. Teori soyle diyor: bir duraklama doneminin ardindan ekonomik buyumenin eski trend duzeyinin ustune cikarak durgunluk sirasinda ortaya cikmis atil kapasitenin kullanilmasi. Bu resessiyonda toplam talebin cok hizli ve sert dustugunu ve gecmisteki benzer donemlere gore daha uzun surdugunu goz onune alirsak cok cidydi bir sicrama yapmamiz lazim ki ortaya cikan atil kapasite kullanilsin. Aksi takdirde buyume trend alti kaldigi surece atil kapasite artmaya devam edecek ve deflasyonist baskilar kaybolmayack.

Dort onemli faktorden dolayi kisa vadede trend buyume yakalanamayacak diye dusunuyorum. Ilk olarak tuketicinin borc azaltma (de-leveraging) sureci uzun surecek ve toplam talebi dusuk tutacak. Ikinci olarak butce aciklari ve devlet borclari ileride vergi yukunun ve risk primlerinin (faiz) yuksek kalmasina neden olacak. Ucuncusu devletlerin kapasite fazlasinin “yaratici yikima” maruz kalmamasi icin ellerinden geleni yaparak (Ornek: Kore’de hukumet gemi ve gayrimenkul alimina gecti) bu kapasiteyi isler tutma politikalari ileride ozel sektor karliliklarini ve yatirimlarini olumsuz etkileyecek. Son olarak da kuresellesme tersine calisacak. Yani her ne kadar acik korumaci politikalar gorulmeyecek olsa da ortulu korumacilik global ticareti olumsuz etkileyecek ve ticarete dayali buyume modelini benimsemis ulkeler sikinti cekecek.

Piyasalara donersek bu rallinin suresi filizlenme konseptine ne kadar inanildigiyla dogru orantili olacak. Herkes “artik kriz bitti, filizler ciceklere, cicekler de meyvalara donusuyor ” diye inanmaya basladiginda piyasalar doymus olacak. Ayni benzetmeden yola cikarsak sanirim alt daldaki meyvalar toplandi, kolay para yapildi diye dusunuyorum. Umarim bu seviylerde bir konsolidasyon olur. Olasi konsolidasyon yeni yatirimcilari piyasa cekeceginden bu ralli bizi sonbahara kadar goturebilir fikrindeyim.